Kuran-ı Kerim’i ilk kez İngilizceye çeviren yazardır.
William Pickthall, 1875 yılında Londra’da doğdu ve Chillesford’da bir rahip olan babasının yanında kilise ortamında yetişti; klasik edebiyat, astronomi ve tabiat bilgisi okudu. Babasının ölümü üzerine ailesi Londra’ya taşınınca, Londra’da Winston Churcill’in de mezunlarından olduğu Harrow School’da öğrenime başladı. 1890’da okulu terk ederek Fransızcasını ilerletmek amacıyla Fransa’ya gitti. İki yıl sonra İngiltere’ye döndü ve yatılı bir okulda öğrenim gördü. 1894’te Akdeniz konsolosluk servisinde açılan memuriyet sınavını kazanamayınca doğu dilleri öğrenmek ve dış işlerine girebilmek için Kudüs’e gitti.
Ortadoğu’da geçirdiği iki yıl onun hayata bakışını tamamıyla değiştirdi. Orada Arap topraklarını ve Osmanlı sisteminin son zamanlarını görme fırsatı buldu ve bundan çok etkilendi. Batılı ilim ve din adamlarıyla olduğu kadar Arap ve Türk aydınlarıyla da dostluk kurdu. 1896’da İngiltere’ye döndü, burada evlenip eşiyle birlikte Paris’e ve Cenevre’ye gitti. Daha sonra oturmayı tercih ettiği Oxford yakınlarındaki Holton köyünde 1898’de yayımlanan ilk hikâyesini, Ortadoğu konulu “The Word of An Englishman”’i yazdı.
Fakat, ona asıl ününü 1903 yılında yazdığı “Said the Fisherman” adlı romanı kazandırdı. Bu roman dönemin yazar ve eleştirmenleri tarafından övüldü; günümüze kadar İngiltere ve Amerika’da birçok baskısı yapıldı.
1907 yılında Mısır’a gitti. 1908 yılında eşiyle üçüncü Ortadoğu gezisine çıktı. Aynı yıl İstanbul’da Meşrutiyet’in ilân edilmesini umutla karşıladı ve Avusturya’nın Bosna-Hersek’i ilhakına büyük tepki gösterdi. Batılılar’ın saldırılarını gittikçe arttırdıkları bir dönemde Osmanlı Devleti’nin ve Türklerin en büyük savunucularından biri oldu.
1909’da İngiltere’ye dönerek altı yıl boyunca Sussex yakınlarındaki Buxted köyünde tabiatla iç içe yaşadı;
roman, hikâye ve siyasî makalelerinin yayımıyla ilgilendi; zaman zaman da Londra’ya gidip Osmanlı yanlısı İngiliz siyaset adamlarıyla toplantılara katıldı. Balkan savaşı sırasında batıda oluşan haçlı ittifakına karşı 1913 yılında “The Black cCrusade”’i önce tefrika halinde, ardından kitap olarak yayımladı. Aynı yıl İstanbul’a gitti ve altı ay kadar Erenköy’de kaldı. Kıyasıya bir mücadele içinde olan ittihatçı ve itilâfçı aydınlarla görüştü ve kendini ittihatçılara daha yakın buldu.
Mahmud Şevket Paşa’nın öldürülmesine çok üzüldü ve İngiltere’ye döndü. Londra’da Ocak 1914’te kurulan Anglo-Ottoman Society’nin aktif üyesi olan Pickthall, I.Dünya Savaşı boyunca Türk dostu İngilizler ve Hindistanlı Müslümanlarla birlikte Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını önlemeye yönelik siyasî çalışmalara katıldı. 1915’teki ermeni katliamı iddialarına karşı çıkarak o sırada ermeni yanlısı yazılar yayımlayan Arnold Toynbee’yi eleştirdi. Bu arada başvurduğu Kahire’deki Arap bürosundaki bir işe Türk dostu olduğu için uygun görülmedi ve onun yerine Arabistanlı Lawrence olarak da bilinen T.E. Lawrence gönderildi.(Belki de bu durum, Kudüs’ün ve Ortadoğu’nun geleceği için önemli bir dönüm noktası oldu).
1916’da İngiltere, Fransa ve Rusya arasında yürütülen Osmanlı topraklarını paylaşma görüşmeleri sırasında Türkiye için diplomatik girişimde bulunduysa da Sykes-Picot antlaşmalarının baş mimarı Sir Mark Sykes’ın sert tepkisiyle karşılaştı. 29 Kasım 1917 tarihinde yaptığı bir konuşmada Müslüman olduğunu açıkladı ve Muhammed ismini aldı. Çeşitli konferanslarında Türklerle ayrı bir barış yapılması görüşünü dile getirdi, fakat bu girişimleri ermeniler ve siyonistlerce engellendi. O sırada İngiltere’ye gelmiş olan siyonistlerin lideri Chaim Weizmann, onun Türk yanlısı faaliyetlerinin durdurulması için İngiliz Savaş Bakanlığı nezdinde girişimlerde bulundu.
Baskılar neticesinde Pickthall savaşın sonuna doğru kırk üç yaşında askere alındı ve 1919’da terhis edildi. Bir süre Londra yakınlarındaki Woking Camii’nde imamlık yaptı.
1929 yılı sonunda tamamladığı ve bir İngiliz tarafından yapılan ilk İngilizce Kur’an tercümesi olan The Meaning of the Glorious Koran’ı (New York 1930) Ezher Ulemâsına inceletmek amacıyla birkaç aylığına Kahire’ye gitti. İngiltere’ye dönmeden önce Haydarâbâd nizamının oğlu ile sürgündeki Osmanlı Hânedanından halife Abdülmecid Efendi’nin kızının evlenmesine vesile oldu. 1935’te, gidişinden on beş yıl sonra nizamın hizmetinden emekliye ayrılarak ülkesine döndü. 19 Mayıs 1936 tarihinde Londra’da vefat etti.
Pickthall’in düşüncelerinde iki faktör; din ve tabiat sevgisi önemli yer tutar. Bu sebeple Ortadoğu’ya gittiğinde önce dinleri karşılaştırmış, tabiata ve insana en uygun din olarak gördüğü İslâm’ı kendine daha yakın hissetmiştir. Sanayi devriminin çevreye ve insana yaptığı olumsuz etkiler üzerinde ilk duran odur. İslâm düşüncesinde kadın hakları, kölelik, çok evlilik, kadercilik gibi konularda savunmacı bir yaklaşım sergiler. Müslüman olduktan sonra siyasî görüşlerinde köklü bir değişiklik meydana gelmemiştir. Çünkü kendisinin yakınlık duyduğu İngiliz muhafazakâr kanadı esasen Osmanlı Devleti’nin bütünlüğünden yanaydı; o da müslüman olduktan sonra bu bütünlüğe müslümanların birliği açısından daha fazla önem vermiştir.
Kaynakça:
a. fremantle, loyal enemy, london 1938; “pickthall, marmaduke”, twentieth century authors (ed. stanley j. kunitz - h. haycraft), new york 1950, s. 1104-1105; p. clark, marmaduke pickthall: british muslim, london 1986; a.mlf., “the translator novelist”, afkar ınquiry, ııı/5, london 1986, s. 57-58; a.mlf., “pickthall’s busy years: 1931-32”, ıc, lxxııı/4 (1999), s. 45-62; kemal kahraman, muhammed m. pickthall, istanbul 1994; e. e. speight, “marmaduke pickthall”, ıc, x (1936), s. ııı-vı; f. krenkow, “a great english muslim”, a.e., xı/1 (1937), s. 138-143; “loyal enemy (book review)”, a.e., xııı/2 (1939), s. 250-255;
kemaleddin yiğiter, “ingiliz yazarı marmaduke pickthall’ın türk-ermeni münasebetleri hakkındaki eserleri üzerine düşünceler”, tk, xvı/186 (1978), s. 40-49; c. e. bosworth, “pickthall”, eı² (ing.), vııı, 305-306; murtazâ kerîmî niyâ, “pîktâl, muhammed marmâdûk vîlyâm”, dânişnâme-i cihân-ı islâm, tahran 1379/ 2000, v, 970-972; shahabuddin ansari, “pickthall muhammad marmaduke: first muslim english translator of the qur’ân”, encyclopaedia of the holy qur’an (ed. n. k. singh - a. r. agwan), new delhi 2000, ıv, 1036-1038.
