Abdulmelik Bin Mervan
Emevi devletinin beşinci halifesidir. Künyesi Ebu’l-Velid olan halife 646 yılında (h 24) Medine’de doğmuştur. 705 yılında Şam’da (Dimaşk) cüzzam hastalığından vefat etmiştir. 10 yaşındayken Hz. Osman’ın evine yapılan saldırıya da şahit olan Abdulmelik, 16 yaşında da Halife Muâviye tarafından Medine divanı reisliğine tayin edildi ve Medineli birliklerin başında Bizans’a karşı yapılan bir sefere iştirak etti. Muâviye’nin ölümünden sonraki iktidar mücadelelerine şahit oldu. 683 yılında, 681 yılında Hz. Hüseyin’in I.Yezid’in emriyle şehit edilmesi sonrasında rahatsız olan Medinelilere yönelik yapılan ve yüzlerce sahabi ve tabiinin şehit edilmesiyle sonuçlanan Harre Savaşı’nda Emevi ordu komutanı Müslim bin Ukbe’ye savaş stratejisi anlamında danışmanlık yaptı. Harre Savaşı, Emeviler döneminde Hz. Hüseyin’in şehit edilmesi ile birlikte müslümanlar arasında ayrışmayı hızlandıran ana unsurlardan biri oldu. 4.Emevi Halifesi Mervân b. Hakem’in 685 yılında ölümü üzerine Abdülmelik, Şam’da (Dimaşk) hilâfet makamına geçti. 7 senesi Suriye ve Mısır’da, 14 senesi de bütün İslâm memleketlerinde olmak üzere; 21 yıl halifelik yaptı. Abdülmelik, 20 yıllık halifeliğinin ardından 705 yılında 60 yaşında Şam’da (Dimaşk) vefat ettiğinde, oğlu Velid'e Atlas Okyanusu'ndan Ceyhun nehrine kadar uzanan siyasi, askeri ve idari bakımdan sağlam bir devlet bırakmıştı. Ayrıca, Abdulmelik, kendisinden sonra dört oğlu halife olduğundan, kendisine "Ebü'l-mülük" (hükümdarlar babası ) denilmiştir. Abdulmelik devrinde imara özel önem verilmiş, artık büyük bir imparatorluk haline gelen İslâm devletinin her tarafında yollar ve köprüler yapılmış, birçok eser meydana getirilmiştir. Bunların başında, Abdulmelik bin Mervan’ı Kudüs’le de özdeşleştiren İslâm tarihinin büyük camilerinin ilki olan Kubbetü’s-Sahra’nın inşası gelmektedir. Abdulmelik tarafından 689-691 yılları arasında inşa ettirilen ve Mescid-i Aksa’da kutsal kaya üzerinde yer alan Kubbetü’s-Sahra, ortası kubbeli sekizgen yapıdadır. İslâm mimarisinin bilinen ilk kubbeli eserlerindendir. Hz. Ömer devrinde başlayan İslam devletinin teşkilatlanması süreci Abdulmelik döneminde de devam etmiş, Abdulmelik döneminde, ordugah şehirler kurulmaya devam edilmiş, posta hizmetleri ile istihbarat vazifesini yürüten “berid” teşkilatını reorganize ederek hakimiyet alanı büyüyen Emevi devletinin, zamanında isyanlar ve gelişmeler hakkında haber alıp, olaylara seri müdahale etmesini sağlamıştır. Halife Abdulmelik’in önemli icraatlarından biri de ilk İslâmi sikkenin bastırılmasıdır. Abdulmelik Arapça’yı resmi dil olarak kabul ederek, o zamana kadar Suriye’de rumca, İran’da farsça yapılan yazışmaları arapçalaştırdı.
Kaynakça
https://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Islam-Tarihi-Ansiklopedisi/Detay/ABDULMELIK-BIN-MERVAN/32
https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulmelik-b-mervan
